OKUNINO (1386 Ocunino, Occunyno, 1416 Okunino, 1421 Occuinno, 1577 Okunin) 3 km na ENE od Nowego Dworu, dziś Okunin.

1.

1415 parafia Okunino (NowDzieje 2, 37);

1448 następnie districtus warszawski (MK 4, 88);

1526 powiat warszawski (ASK I 27, 452).

2.

1416 → p 3;

1486 kopiec odgraniczający ostrów na Wiśle naprzeciw Cząstkowa wytycza granicę od narożnika Suchocina i Okunino aż do końca ostrowa ku Skierdom (BOZ 70, 208);

1506 → p. 3;

1516 jezioro w Okunino (PułtTest. 1, 292v);

1518 rzeka Narew, jezioro → p. 3.

3. Własność szlachecka

1386 Dziersław z Okunina kupuje Załubice od Klemensa z Biejkowa za 90 grzywn krakowskich (DKM s. 343-345, nr 50; BOZ 70, 22);

1416 Dobrogost dziedzic z Okunina darowuje klasztorowi czerwińskiemu 1/2 rzeki Narwi naprzeciw Pomnichowa [dziś Pomiechowo] od wierzby w miejscu zwanym Topolno aż do granicy Góry, z wyjątkiem starych ostrowów (ADP perg. 166; MK 3, 111v; BOZ 70, 74);

1419-24 pan Dobrogost z Okunina (Czer. nr 1136, 1150; Warsz. 1, 19; Zakr. I nr 683, 813);

1421 Mikołaj z Okunina kapłan diecezji płockiej zraniony przez Jana syna Władymira plebana w Winnicy (BulPol. 4 nr 892);

1434 Piotr i Paweł z Otwocka synowie Wita stolnika czerskiego dziedzice z Dudy kwitują Jana z Kuchar chorążego ciechanowskiego z zadośćuczynienia za dobra w imieniu Doroty wdowy po Dobrogoście z Okunina i jej córki Przybki żona Jana (MK 3, 128v);

1434 rękojemcy ręczą, że strenuus (rycerz pasowany) Jan z Kuchar chorąży z żoną Przybką zrzekną się na rzecz opactwa czerwińskiego wsi Załubice i Woli [Wolica Załubska] wartości 400 kóp groszy dla uczczenia pamięci Dobrogosta z Okunina (AGAD perg. 6605; BOZ 70, 183);

1448 urodzona (generosus) Przybka córka zmarłego Dobrogosta z Okunina, żona Jana z Kuchar chorążego ciechanowskiego, sprzedaje swą ojcowiznę Załubice i Wolę [Wolica Załubska] wraz z barciami klasztorowi czerwińskiemu za 530 kóp groszy (AGAD perg. 6651; MK 4, 88; BOZ 70, 24);

1464 Bolesta z Kuchar zapisuje 160 kóp groszy wiana swej żony Elżbiety, córka zmarłego Krystyna z Jasieńca łowczego sochaczewskiego! [gostynińskiego] na całym dziedzictwie Okunino i wsiach założonych w jego obrębie (Zakr. 24, 222);

1472 Anna córka zmarłego Bolesty Kucharskiego z Okunina, żona Mikołaja Łukowskiego kwituje Piotra syna Więcława z Trębek z zadośćuczynienia za dobra ojczyste i macierzyste w Trębkach Wielkich (MK 9, 12v);

1472 Dorota córka tegoż Bolesty, żona Jana z Opaczy kwituje w/w Piotra z zadośćuczynienia za dobra w Trębkach Wielkich (MK 9, 81);

1477 Elżbieta córka zmarłego Krystyna z Jasieńca łowczego, wdowa po Boleście z Okunina kwituje z zadośćuczynienia za jej posag i wiano 160 kóp groszy na dobrach Okunino swego zięcia Andrzeja z Chylina podkoniego i dworzanina księcia Bolesława V, przekazując mu swe prawo tamże (Zakr. 24, 222v);

1477-87 Andrzej Chyliński z Okunina → p. 6;

1478 Jan z Lipy kasztelan wiski i sędzia ziemski zakroczymski ręczy za księcia Bolesława V, że wypłaci on Andrzejowi z Okunina podskarbiemu 100 florenów pod wwiązaniem w swe dobra Wolę [Gumowską] koło Zakroczymia z młynem zwanym Mochatka (Zakr. 13, 98v);

1478 książę Bolesław V daje Andrzejowi Chylińskiemu z Okunina podskarbiemu przywilej prawa chełmińskiego na Okunino i Wolę Okuńską, zwalnia go od wszystkich sądów oprócz książęcych i od kar sądowych z wyjątkiem kary pięćdziesiąt (MK 9, 105);

1479 Wojciech Kucharski z Noskowa podkomorzy ciechanowski daje Janowi z Radzymina podkomorzemu zakroczymskiemu swe prawo bliższości po swej matce Przybce, córce zmarłego Dobrogosta z Okunina, na Załubice i Wolicę Załubską (MK 9, 113);

1480 urodzony (generosus) Andrzej z Okunina podskarbi warszawski [księcia Bolesława V] (Warsz. 5, 389);

1482 Maciej z Nieksyna kanonik warszawski i pleban zakroczymski odstępuje temuż Andrzejowi Chylińskiemu z Okunina podskarbiemu warszawskiemu i marszałkowi Piotra biskupa płockiego 12 włók między Obrębem i Lipinami [Mościskami] z dopłatą 50 kóp za jego wieś Czarnowola o 12 włók (MK 9, 153-154);

1487 tenże Andrzej pobiera 1/2 kopy groszy od Macieja z Pianek nauczyciela w Okunino, który pobił jego kmieci z Okunina (Ep. 10, 520);

1492 Elżbieta wdowa po zmarłym Boleście Kucharskim z Okunina i Małgorzata wdowa po zmarłym Andrzeju z Okunina (Warsz. 6, 873);

1499 pracowity Mikołaj rybak z Okunina (Ep. 16, 34v);

1504 Stanisław i Bolesta synowie zmarłego [Andrzeja syna] Wojciecha Chylińskiego z Okunina zabezpieczają dług 100 kóp groszy Grzegorzowi z Komorowa na Czarnej Woli czyli Pustelniku, za zgodą swych sióstr Doroty i Anny, macochy Małgorzaty oraz Anny żony Stanisława (MK 32, 2);

1506 ugoda o granice między Okunino a Pomnichowem między braćmi Stanisławem i Bolestą z Okunina a opactwem czerwińskim; wyspa z łożyskiem, gdzie dawniej płynęła rzeka Narew naprzeciw łąk Okunino oraz połowa łożyska naprzeciw Pomnichowa, gdzie płynie rzeka Wkra, będą należeć do opactwa (BOZ 71, 232);

1509 Jan syn Pawła ze Szczytna [ziemia ciechanowska, SHGPłoc. 299, nietrafnie przypisuje do Szczytna w powiecie płockim] winien jest 100 kóp groszy Wojciechowi Popielskiemu pisarzowi ziemskiemu zakroczymskiemu pod utratą prawa bliższości do dóbr Załubice i Wolicy Załubskiej, które ma po zmarłym stryju Dobrogoście z Okunina i po zmarłej siostrze stryjecznej Przybce, córce tegoż Dobrogosta i żonie Jana Kucharskiego chorążego ciechanowskiego (BOZ 70, 184);

1510 urodzony (generosus) Abraham z Nowego Dworu jest winien 100 kóp groszy Boleście synowi zmarłego Andrzeja z Okunina pod karą przepadku prawa bliższości do dóbr Okunino uzyskanych od w/w Jana Szczycieńskiego; gdyby Bolesta zmarł bez męskiego potomstwa albo te dobra chciał sprzedać, to prawo bliższości przysługuje Abrahamowi (Zakr. 11, 467);

1513 Wojciech z Popielżyna kanonik warszawski i pisarz ziemski zakroczymski swe prawo bliższości do Załubic i Wolicy Załubskiej po swej stryjecznej i herbowej siostrze Przybce córce Dobrogosta z Okunina odstępuje opactwu czerwińskiemu w zamian za Lubomin i 230 kóp groszy (BOZ 71, 228; AGAD perg. 6820; MS 4 nr 6525);

1514 Bolesta z Okunina winien jest urodzonemu (generosus) Pawłowi z Pniewa skarbnikowi zakroczymskiemu 40 kóp groszy, które są zabezpieczone na Okunino i Woli Okuńskiej (Zakr. 23, 171; MK 60, 69; MS 4 nr 6526);

1516 Marek włodarz z Okunina zabiera sieć wikariuszowi w Okunino, gdy ten łowił ryby w jeziorze za zezwoleniem pani Okuńskiej; Maciej Chorek kmieć z Okunina w wieku 40 lat; Stanisław Jelonowic kmieć z Okunina (PułtTest. 1, 292v-293);

1517 Paweł Pniewski z Okunina rok temu zabronił swym poddanym łowić ryby w swoim jeziorze (PułtTest. 1, 372);

1517 Bolesta Okuński winien jest Feliksowi Zembockiemu 2 1/2 kopy groszy (PułtTest. 1, 476);

1517 Grzegorz z Komorowa uzyskuje od dziedziców Okunino potwierdzenie przepadku Czarnej Woli [Pustelnika] z 1504 (MK 32, 2);

1517 Małgorzata, wdowa po Andrzeju z Okunina podskarbim księcia Bolesława V, daje swe wiano [zapisane na połowie Okunina] swemu zięciowi Piotrowi z Rydzewa w zamian za dożywocie w Ujazdowie w ziemi płockiej! [na Zawkrzu] (Zakr. 20, 670-670v);

1518 Bolesta Chyliński z Okunina, za zgodą żony Barbary z Prus, sprzedaje Mikołajowi, synowi Jana z Reguł doktora medycyny, część Okunina z obu brzegami rzeki Narwi i jeziorem (MK 32, 18v);

1519 Anna córka zmarłego Andrzeja Chylińskiego z Okunina, żona Piotra syna zmarłego Mikołaja Rydzewskiego z Ujazdowa sprzedaje działy w Okunino i Woli Okuńskiej z ostrowami Pawłowi Pniewskiemu z Krzyszczek skarbnikowi zakroczymskiemu (MK 32, 48v);

1519 Piotr syn zmarłego Piotra z Rydzewa ustępuje Pawłowi Pniewskiemu skarbnikowi zakroczymskiemu oprawę wiana swej teściowej Małgorzaty, wdowie po Andrzeju z Okunina, zapisaną na Okunino (MK 32, 48v; MS 4 nr 6552);

1519 Stanisław z Okunina odwołuje sprzedaż dokonaną przez swoją siostrę Annę córkę zmarłego Andrzeja Chylińskiego z Okunina Pawłowi Pniewskiemu, ponieważ Anna zawarła małżeństwo z Piotrem Rydzewskim bez zgody rodziny (MK 32, 49);

1519 król zezwala na wykup wójtostw w Miedniewicach, Woli Miedniewskiej i Starych Wiskitkach z rąk Stanisława i Bolesława! [Bolesty] braci Okuńskich [z Okunina] oraz Jadwigi Gniewieskiej (MS 4 nr 23191);

1520 Bolesta z Okunina sprzedaje braciom Janowi i Andrzejowi z Cieciszewa swe części w Okunino i Woli Okuńskiej wraz z prawem patronatu [kościelnej parafii w Okunino] za 200 kóp groszy (MK 32, 84; MS 4 nr 6564);

1520 Paweł Pniewski z Okunina skarbnik zakroczymski przedstawia przywileje na Okunino z 1464 i 1477 (Zakr. 24, 222);

1521 świadkowie zeznają, że bracia Stanisław i Bolesta synowie Andrzeja i Anny byli posiadaczami Okunino i sprzedali ongiś swe części w Okunino z wszelkimi prawami Pawłowi Pniewskiemu; Stanisław sprzedał cały swój dział, a Bolesta pół działu; ich siostra przyrodnia Anna córka Małgorzaty, obecnie wdowa po Rydzewskim również sprzedała swe części temuż Pawłowi; Pniewski wykupił od Rydzewskiego wiano jego teściowej Małgorzaty, zapisane na dobrach Okunino za 150 kóp; na podstawie prawa bliższości Pniewski wykupił dobra Okunino od zmarłego opata czerwińskiego Ambrożego zastawione przez właścicieli; obecnie Pniewski ma wielką część Okunina, tj. 4 części Okunina wraz z lasami, a Cieciszewscy 1 część (Ep. 204, 90);

1521 podział Okunino pomiędzy Pawłem Pniewskim skarbnikiem zakroczymskim a Elżbietą córką zmarłego Bolesty z Okunina, wdowie po Jakubie Cieciszewskim stolniku zakroczymskim; Paweł dostaje 4 części Okunina, w których ma stary dwór i kmieci siedzących na 1/2 włók (Jan Więckowic, Stanisław Jeleń, Marek, Maciej Luba, Maciej Dziecię, Eliasz) oraz kmieci siedzących na 1/4 włók (Marcin Reszka, Wawrzyniec Lis, wdowa Pawłowa, Stanisław karczmarz, Stanisław Łuń, Maciej Chorek, Jan karczmarz, Andrzej Bogacz, Andrzej Grad); tenże Paweł ma mieć także siedlisko 1/4 włóki, na którym siedzi Bolesta; Elżbieta dostaje 1 część Okunina, którą zyskała od Stanisława i Bolesty z Okunina; na tej części ma siedlisko, na którym siedzi kmieć Andrzej Szymanowic, oraz siedlisko sąsiadujące z siedliskiem kmiecia Luby; ma kmieci siedzących na 1/2 włóki (Andrzej syn Szymona i Stanisław Natała), na 1/4 włóki (Maciej Rozoga) i na 1/8 włóki (Wojciech Rozoga); kmiecie nie mający pełnych ćwiartek będą mieć je dopełnione, z wyjątkiem Wojciecha Rozogi; role i łąki folwarczne dotąd są nie wymierzone, ale będą wymierzone (MK 32, 91);

1526 w Okunino 7 włók (ASK I 27, 452; → p. 4);

1539 Andrzej Cieciszewski uzyskuje potwierdzenie dokumentu zastawu z 1514, cesji wiana z 1519 oraz sprzedaży Okunina i Woli Okuńskiej z 1520 (MS 4 nr 6526, 6527, 6552, 6564);

1563 Jakub Cieciszewski herbu Roch III z Okunina (MH 9, 7);

1580 tenże Jakub Cieciszewski płaci pobór od 4 włók i 2 zagrodników z rolami (ŹD 257);

XIX w. Okunino ma ok. 32 1/2 włóki (SG 7, 442; Małc. 190).

4.

1478 książę Bolesław V daje przywilej prawa chełmińskiego na Okunino i Wolę Okuńską z czynszem książęcym po 3 grosze z 1 włóki (MK 9, 105; → p. 3);

1526 czynsz książęcy po 6 groszy z 1 włóki pobiera skarbnik Pniewski jako posiadacz urzędu (ASK I 27, 452; → p. 3).

5.

1415-20 [?] Maciej pleban w Okunino i Nowym Dworze ma proces z Andrzejem biskupem poznańskim i oficjałem warszawskim Kiełczem (NowDzieje 2, 37);

1419 Mikołaj pleban w Okunino w diecezji płockiej w konflikcie z kolatorami, zostaje poraniony i obrabowany z rozkazu Jana oficjała płockiego (AC 2 nr 148);

1433 Andrzej pleban z Okunina (Warsz. 2, 237);

1459 Jan pleban oraz Jan wikariusz w Okunino (Ep. 5, 101v);

1485 Klemens wikariusz w Okunino (Ep. 11, 121);

1487 Maciej z Pianek nauczyciel w Okunino skazany na karę 1 kopy groszy za pobicie sługi Mikołaja plebana w Okunino, wikariusza wieczystego katedry płockiej (Ep. 10, 508);

1497 tenże Mikołaj pleban w Okunino (Ep. 15, 118);

1512-16 Jakub pleban w Okunino (Ep. 7, 20v; PułtTest. 1, 293);

1516 świadkowie nie wiedzą nic o przeznaczeniu dziesięciny folwarcznej z nowo uprawianych ról w Nowym Dworze dla Wojciecha wikariusza, ale jako wikariusz ma on dziesięcinę snopową z niektórych wsi (PułtTest. 1, 293);

1520 prawo patronatu → p. 3;

1521 ksiądz Paweł komendarz w parafii Okunino; ksiądz Michał pleban w Przewodowie, prezentowany na plebana w Okunino; kościół i poświętne w Okunino leżą w części Pawła Pniewskiego; świadek słyszał, że Bolesta prezentował plebana w Okunino, a inny świadek wie, że i Marcin Cieciszewski też prezentuje plebana w Okunino (Ep. 204, 90);

1530 parafia Okunino należy do dekanatu nurskiego; Michał pleban przysięga, że jego dochód wynosi 24 kopy groszy, 2 wikariuszy 6 kóp, a nauczyciela 40 groszy (AECPolt. 388);

1775 kościół [pod wezwaniem Ś. Wawrzyńca], drewniany "staroświeckiej budowy”, ma 5 ołtarzy; poświętne: 2 pola w Okunino, 3 ogrody, łąka nad Wisłą w Nowym Dworze; parafia obejmuje Okunino, Górę, Suchocin, Skierdy, Krubin, Nowy Dwór, Janówek (Mat. 8, 55-61);

1792 parafię przeniesiono z kościoła w Okunino do kościoła w Nowym Dworze (RAW 353).

6.

1477-87 Andrzej Chyliński z Okunina: 1477 podkoni i dworzanin księcia Bolesława V (Zakr. 24, 222v), 1478-87 podskarbi księcia Bolesława V, zwanym też skarbnikiem warszawskim (Zakr. 13, 98v; Warsz. 5, 389; Ep 10, 520), 1482-87 marszałek dworu Piotra biskupa płockiego (MK 9, 153-154; Ep. 10 k. 328, 520; Tarcz. 3, 76).

1506 bakałarz Marcin Galina z Okunina (Ep. 149, 83).

1536 Jan syn Bolesty z Okunina student Uniwersytetu Krakowskiego (MUK 2 nr 1536h/021).
 

 

 

 

GÓRA (1313 Gora, Gorra) 4,5 km na NE od Nowego Dworu.

1.

1448 districtus warszawski (MK 4, 84v);

1526 powiat warszawski (ASK I 27, 452v);

1580 parafia Okunino (ŹD 258).

2.

1416 dobra Góry graniczą z Okuninem i połową rzeki Narwi przynależną do Okunina (AGAD perg. 166; BOZ 70, 74; MK 3, 111v);

1477 rzeka Narew sięga granicy Góry (Zakr. 13, 36);

1502 rzeka [Narew] → p. 3;

1535 las Podłubek w Górze koło granic Koła i lasu okunińskiego (Zakr. 32, 574v).

3. Własność szlachecka

1313 Mrokota z Góry świadek dokumentu książęcego (NKDMaz. 2 nr 135);

1402 Sędziwoj dziedzic z Góry (Kwiat. 62);

1416 książę Janusz I potwierdza podział dóbr Wieleniec [powiat ostrow.] między dziedziców Góry: Sędziwoja i Tomisława z jednej, a Jana z bratem Fałem i siostrami z drugiej strony (Warsz. 5, 873-875);

[1420] książę Janusz I nadaje Janowi z Góry prawo łowów w dobrach Wieliniec z wyjątkiem łowów na tura, żubra, łosia i łowów z sokołem (MK 3, 67v);

1421 Jan i Sędziwój z Góry (Warsz. 1, 140);

1424 ksiądz Bogusław z Góry ma część w Rębkowie (Zakr. I nr 80);

[1424] Czesław z Radzymina sprzedaje Gostkowo koło Wielińca [powiat ostrowski] za 10 kóp groszy Janowi z Góry dworzaninowi książęcemu, poręczając spokój ze strony swej siostry Doroty (MK 3, 42v);

1427 Mikołaj z Góry ma sprawę z Marchewkami (Warsz. 1, 293v);

1427 Jan z Góry świadek (PP 5 nr 422);

1428 książę Janusz I zwalnia kmieci Jana z Góry w Rębkowie, Wielińcu i Góry od prac przy starych grodach (PP 5 nr 625);

[po 1429] Niemierza z Góry ma sprawę z Bolestą z Dąbrówki o kmiecia pozwanego o prawo ziemskie (WarszDis. 1, 151v);

1430 Tomisław z Góry winien jest 30 kóp groszy praskich Jakuszowi z Łosiewa podsędkowi łomżyńskiemu i bratu [swemu?] Dobrogostowi (PP 6 nr 641);

1432-34 Jan z Góry ma zapłacić Ziemakowi sędziemu ziemskiemu ciechanowskiemu 8 kóp groszy pospolitych pod przepadkiem dziedzictwa w Rębkowie (Zakr. II nr 249);

1432 Dobrogost z Góry (Warsz. 2, 121);

1432 Mikołaj Ciecierski winien zwrócić dokument wienny i posażny na 40 kóp groszy Piotrowi z Góry (Warsz. 2, 94);

1433 Dobrogost z Góry ma sprawę z plebanem z Okunina (Warsz. 2, 237);

1433 Dobrogost [syn] Sędziwoja z Góry (Warsz. 2, 242);

1434 Niemierza z Góry; Dobrogost z Góry zobowiązuje się zapłacić opatowi i klasztorowi czerwińskiemu 4 kopy groszy pospolitych (Zakr. II nr 443);

1436 Dobrogost z Góry ma zapłacić Janowi z Błędowa 7 kóp groszy pospolitych jako rękojemstwo za Jana z Góry, zabezpieczając tę kwotę na Jackowie (Zakr. II nr 2109);

1436 bracia Fał pleban z Chotomowa i Jan dziedzice z Góry pozwalają opatowi czerwińskiemu przystawić młyn opata w Lubotyniu inaczej Koskowie do ich brzegu na rzece Orz w Wielińcu (AGAD, perg. 6609; MK 3, 190v; BOZ 70, 187);

1437 Dobrogost z Góry ma stawić 2 szlachciców i 2 ławników jako świadków, że oddał Stanisławowi z Górek kmiecia z Jackowa (Zakr. II nr 2584);

1443 Fał z Góry pleban z Chotomowa sprzedaje 3 włóki z lasami i zaroślami w Wielińcu inaczej Zalesiu Stanisławowi z Chromny za 40 kóp groszy, dodając łąki na Seroczynie, Pruszczynie i tymże Zalesiu oraz rolę i las do wykarczowania na Stawisku (MK 3, 290v; MK 4, 79v-80);

1443 tenże Fał sprzedaje 1/2 młyna na rzece Orz z 1 włóką lasu w Wielińcu za 40 kóp groszy szlachetnemu Trojanowi z Tyszek z prawem wybudowania młyna (MK 3, 291v);

1446 Fał z Wielińca kanonik pułtuski i jego 3 siostry dzielą dobra po śmierci ich brata Jana z Góry; Fał dostaje Wieliniec, 1/2 Rębkowa i 1/4 działu Jana [w Rębkowie]; Ewa żona Michała z Żyrowa, Fałka żona Jana Kręcireja [z Umiastowa-Kręczek] i Piechna żona Pawła z Mdzewa dostają Górę i 3/4 działu zmarłego Jana w Rębkowie (MK 4, 38v);

1446 Ewa córka Miczka z Góry, wdowa po Michale z Żyrowa darowuje swym synom Mikołajowi i Grzegorzowi z Żyrowa swą część ojcowizny w Górze i Wielińcu po braciach Janie i księdzu Fale (MK 3, 334-334v);

1447 Grzegorz z Żyrowa sprzedaje swój dział w Górze otrzymany od matki Ewy, której przypadł po zmarłym Janie Górskim, za 100 kóp groszy Janowi Kręcirejowi z Góry i zaręcza spokój ze strony matki Ewy, brata Mikołaja i wszystkich swoich dzieci (MK 4, 47);

1448 Fał z Góry pleban w Sieluniu darowuje 2 pola z młynem w Wielińcu koło granic przyborowskich i koło rzece Seroczenicy bratu stryjecznemu Dobrogostowi, ale Grzegorz z Żyrowa i Jan z braćmi z Góry odwołują darowiznę jako bliżsi (MK 4, 79; MK 9, 112);

1448 Piechna córka zmarłego Mikołaja z Góry, wdowa po Pawle z Mdzewa darowuje swym synom Pawłowi i Jakubowi z Mdzewa swą część ojcowizny w Górze oraz 20 kóp groszy i 20 groszy długu Mikołaja ze Śniadowa za ojcowiznę w Rębkowie (MK 4, 84v);

1449 książę Bolesław IV ustanawia w Łomży zakład 100 kóp groszy między Stanisławem z Zalesia herbu Rogala i Dobrogostem z Góry herbu Nałęcz (MK 4, 155);

1452 Niemierza z Góry swą część w Jeleniach, Zalesiu i Wielińcu, otrzymaną od Fała plebanię w Sieluniu za spłatę jego długów, darowuje Stanisławowi z Radzikowa podczaszemu księżny Anny [Bolkowej], bratu rodzonemu swej żony (MK 4, 131v-132);

1454-55 Jan z Góry (AGAD perg. 6662; BOZ 70, 95);

1462 Fał pleban z Sielunia pozywa Abrahama z Góry o pierścień wartości 6 florenów i o szubę lisią wartości 2 kóp groszy (Ep. 9, 60);

1462 Abraham z Góry zastawia pod przepadkiem Jelenie i Wieliniec w 150 kopach groszy na 5 lat Pawłowi Siekowi z Mierzejewa, zaręczając spokój ze strony swej żony Beaty (MK 5, 96);

1468 Paweł Siek z Jeleni uzyskuje potwierdzenie tegoż przepadku (MK 5, 96);

1470 Mikołaj Górski z Jackowa z żoną Małgorzatą, córka Jana z Lachowa sędziego ziemskiego łomżyńskiego zastawiają pod przepadkiem dział w Górze w 100 kopach groszy Mikołajowi Oblowi z Boguszyna rządcy opata [czerwińskiego] w Wieliszewie (MK 18, 156v);

1470 Sędziwój, Dobrogost, Piotr i ich siostra, dzieci zmarłego Abrahama z Góry zobowiązują się wypłacić 50 kóp groszy szwagrowi Mikołajowi Oblowi z Falęcina [powiat grójecki] pod przepadkiem części Kręcirejowskiej w Górze (MK 18, 157);

1472 Dobrogost i Mikołaj z Góry oraz synowie zmarłego Abrahama, Sędziwój, Dobrogost i Piotr, z matką Beatą kupują od Stanisława z Osieka 1/4 dóbr Wieliniec, Jelenie, Zalesie, Kosowo i Rogowo w powiecie ostrowskim za 200 kóp groszy (MK 9, 32; Bon. 6, 271);

1473 Mikołaj [Obel] z Góry i Falęcina (AGAD perg. 6691; BOZ 70, 191-193);

1476 podział dóbr dziedziców z Góry przez jednaczy, pod zakładem 200 kóp groszy; Dobrogost dostaje Górę, Jackowo, Jelenie i Sulęcin, jego brat Mikołaj Rogowo i Przyborowie, a Sędziwój, Dobrogost i Piotr synowie zmarłego Abrahama Zalesie i Kosowo (MK 9, 69v);

1477 książę Bolesław V daje Mikołajowi synowi Tomasza z Góry przywilej prawa chełmińskiego na Górę, Trynosy, Laski, Sokołowo, Jackowo i Rębkowo, z czynszem książęcym po 4 grosze pospolite oraz prawo nieodpowiednie i zwolnienie od kar sądowych (MK 9, 89; Zakr. 18, 7v-8);

1479 Jan syn Dobrogosta z Góry z braćmi uzyskuje potwierdzenie darowizny [z 1448] 2 pól w Wielińcu, odwołanej przez Grzegorza z Żyrowa i Jana z Góry (MK 9, 112);

1482 Mikołaj z Góry sprzedaje 12 włók w Sokołowie między rzeką Seroczenicą a rzeką Orzem szlachetnemu i sławetnemu Stanisławowi Tyszce burmistrzowi łomżyńskiemu za 300 kóp groszy; włóki te przepadły wcześniej na rzecz tegoż Tyszki (MK 9, 145v);

1482 Mikołaj z Przeborowic ma proces z Janem, Marcinem, Jakubem, Abrahamem synami zmarłego Dobrogosta Górskiego z Jeleni (Warsz. 5, 860);

1483 Mikołaj syn Tomasza z Góry zostaje pozwany przez Hinczę mistrza kuśnierskiego mieszczanina warszawskiego o 3 stogi zboża z dziesięciny z dóbr Mikołaja, za które Hincza zapłacił księciu Bolesławowi V (Ep. 10 k. 282, 285);

1484 w/w sprawa zostaje odroczona (Ep. 10 k. 325, 328);

1489 Mikołaj Obel z Góry sprzedaje Falęcino czyli Sikuty swemu bratankowi Andrzejowi z Sikut za 20 kóp groszy (MK 9, 185v);

1489-1510 Jan syn Dobrogosta z Góry → p. 6;

1491 Mikołaj Obel z Góry herbu Bolesta (MZH nr 709);

1492 Mikołaj Tomkowic z Góry, jego zięć Jan z Woli Gawartowej (Warsz. 6, 931);

1502 Mikołaj z Góry dzieli dobra między synów; Tomasz dostaje Górę z rzeką Wisłą! [Narwią], Laski i Budzyno koło Ostrowi! [powiat makowski], a Niemierza Trynosy, Zgorzałowo i Rębków (MK 18, 144v);

1503 Mikołaj Obel z Góry z synami Tomaszem, Janem, Michałem i Abrahamem otrzymują potwierdzenie przepadku części w Górze z 1470 (MK 18, 156v; MS 4 nr 6700);

1505 Jan pleban w Piasecznie, Jakub z Jeleni sędzia ziemski nurski i Abraham bakałarz, synowie zmarłego Dobrogosta z Góry toczą proces z synami Mikołaja Obla tenutariusza z Góry (Warsz. 8, 1050);

1505 Niemierza Górski z Trynosów syn Mikołaja z Góry z żoną Zofią, córką Mikołaja z Karwacza, zastawiają Rębków w 200 kopach groszy (MK 18, 247);

1506 szlachetny Tomasz Obel z Góry toczy proces z w/w synami Dobrogosta z Góry (Tarcz. 5, 11);

1508 sprawa sądowa między Jakubem z Jeleni sędzią ziemskim nurskim, Janem plebanem w Piasecznie i Abrahamem z Jackowa a Tomaszem, Janem, Michałem i Abrahamem synami zmarłego Mikołaja Obla z Góry zmierza do ugody (WarszDis. 21, 360v; Sobol.mps 337);

1511 Jan Górski, jego żona Małgorzata siostrzenica Jakuba Psuckiego i zięć Stanisław Gnatowski (PułtTest. 1 k. 136v, 138);

1512 Jan Górski (PułtTest. 1, 166v);

1513 Michał z Góry lat ok. 20, Dorota Markowa z Góry i jej zmarły mąż Andrzej z Okunina [kmiecie?]; Maciej Werwic gbur, Tomasz Werwic i Michał z Góry spławili tratwę, a droga z Czarnowa do Gdańska i z powrotem zajęła im półtora tygodnia (PułtTest. 1, 41v);

1526 w Górze 4 włóki, z czego 1/4 wzięto na folwark (ASK I 27, 452v);

1535 Stanisław z Góry (Zakr. 32, 574v);

1539 potwierdzenie dokumentu przepadku z 1503 na prośbę Tomasza Górskiego Obla (MS 4 nr 6700);

1563 Marcin Górski syn Jana herbu Kościesza [?], Bartłomiej Górski z Góry herbu Nałęcz (MH 9, 28);

1580 pobór od 1 1/4 włóki szlachty bezkmiecej (tj. zagrodowej) w 3 działach, 6 zagrodników, własność Górskich (ŹD 258);

XIX w. wieś Góra 446 morgi [ok. 15 włók], folwark wraz z lasem ok. 52 włóki (Małc. 190; SG 2, 685).

4.

1428 książę Janusz I nadaje prawo niemieckie na Górę, Rębkowo i Wieliniec z czynszem książęcym po 6 groszy szerokich z 1 włóki (PP 5 nr 625);

1477 książę Bolesław V nadaje prawo chełmińskie na Górę, Trynosy, Laski, Sokołowo, Jackowo, Rębkowo z czynszem książęcym po 4 grosze pospolite (MK 9, 89; Zakr. 18, 7v);

1526 czynsz książęcy z Góry po 9 groszy (ASK I 27, 452).

6.

1436-62 Fał z Góry, brat Jana: 1436-43 pleban w Chotomowie (AGAD perg. 6609; BOZ 70, 187; MK 3 k. 190v, 290v-291; MK 4, 79v-80), 1446 kanonik pułtuski (MK 4, 38v), 1448-62 pleban w Sieluniu (MK 4 k. 79, 131v-132; MK 9, 112; Ep. 9, 60).

1424 ksiądz Bogusław z Góry (Zakr. I nr 80).

1484-86 Abraham z Góry syn Dobrogosta: 1484 student Uniwersytetu Krakowskiego (MUK 1 nr 84e/156), 1486 bakałarz sztuk wyzwolonych (KProm. nr 86/95B).

1489-1510 Jan z Góry syn Dobrogosta, pleban w Piasecznie (AGAD, księgi różańskie graniczne desolata 17, 163v; AC 2 nr 1522; Ep. 6, 109; Warsz. 8, 1050; WarszDis. 21, 360v; Sobol.mps 337; NowDzieje 2, 523).
 

 

 

 

KROBINO (1416 Crobino, 1424 Crobicze!, Grabino!, Krobyno) 6,5 km na na ENE od Nowego Dworu, dziś Krubin.

1.

[1424] districtus warszawski (MK 3, 25v);

1526 powiat warszawski (ASK I 27, 452v);

1580 parafia Okunino (ŹD 258).

3. Własność szlachecka

1416 strenuus (rycerz pasowany) Rogala z Nowego Dworu otrzymuje przywilej prawa niemieckiego na Crobino (MK 3, 109);

[1421] Dobrogost i Abraham z Nowego Dworu dzielą się dobrami; Dobrogost dostaje Nowy Dwór, Suchocin, Crobino, Olszewnicę, Koprzywnicę [ziemia zakroczymska, dziś Pokrzywnica], Olbrachcice, Wypychy [Niestępowo] i Mały Lubiel, a Abraham dostaje Wielki Lubiel, Gniazdowo i Zbądz [Mały,] w księstwie Janusza I oraz m. Kiebłowo [dziś Kębłowo] z wsiami Widzim, Wroniawy, Birzyna, Dąbrowa, Solec i Stradyń [w Wielkopolsce] (MK 3, 72v);

[1424] tenże Dobrogost otrzymuje przywilej prawa niemieckiego na Crobino (MK 3, 25v);

1433 Tomasz kmieć z Crobino tegoż Dobrogosta (Warsz. 2, 211);

1444 strenuus (rycerz pasowany) Dobrogost z Nowego Dworu kasztelan warszawski sprzedaje z prawem odkupu wsie Crobino i Olszewnicę, tj. 4 włóki z 2 rączkami miodu, za 360 florenów węgierskich Abrahamowi z Gnatowic stolnikowi sochaczewskienu (MK 3, 296);

1470 Barta [?] córka Michała z Lasotek podkomorzego i starosty łęczyckiego, wdowa po Abrahamie z Nowego Dworu w sprawie o dobra Nowy Dwór, Suchocin, Olszewnica, Crobino, Trzciana (Warsz. 4, 388);

1512 wwiązanie Dziersława Zaliwskiego stolnika czerskiego i kuchmistrza królewskiego w połowę dóbr Nowy Dwór, Suchocin, Olszewnica, Krobino, Trzciana (Warsz. 10, 1186);

1514 kmieciom z Crobino pani Nowodworskiej zabrano 18 wołów z płużycami i zagnano je do Okunina (ZR nr 2173);

1518 książę Stanisław i Janusz III darowują Dziersławowi Zaliwskiemu kuchmistrzowi królewskiemu działy Mikołaja Nowodworskiego w Nowym Dworze, Górze, Olszewnicy, Trzciance, Pokrzywnicy, Piskorni, Lgniącej, Niestępowie, Łachach, Drozdach, Przetyczy, Ostrykole i Lubielskiej Woli oraz cła wodne na Wiśle i Narwi, które przypadły książętom po zabójstwie przez tegoż Mikołaja swej matki Katarzyny Nowodworskiej (MK 32, 16v);

1526 w Crobino 12 włók (ASK I 27, 452v);

1527 kmieć Jan Pursza z Crobino (Ep. 204, 333);

1580 własność synów zmarłego Stanisława Nowodworskiego, pobór od 6 włók (ŹD 258);

XIX w. wieś Krobino ma 1050 morg [35 włók] (Małc. 190).

4.

1416 książę Janusz I daje prawo niemieckie na Crobino z czynszem książęcym po 10 groszy [praskich] z 1 włóki (MK 3, 109);

[1424] tenże książę zmniejsza czynsz książęcy z Crobino do 8 groszy [praskich] (MK 3, 25v).



 

 

NAREW (1374 Nari, 1377 Narew, Nari, 1783 Narew z Bugiem) rzeka, prawy dopływ Wisły, w dolnym odcinku poniżej ujścia Bugu rozgraniczała ziemie warszawską i zakroczymską

1374 książę Siemowit III wraz z synami Januszem I i Siemowitem IV zwracają Dobrogostowi doktorowi dekretów, Abrahamowi podkomorzemu czerskiemu i Niemierzy podstolemu warszawskiemu, synom komesa Tomisława dziedzica z Nowego Dworu gród Nowy Dwór z miastem i komorą celną na Nowym Dworze oraz z prawem niemieckim i prawem połowu ryb w rzece Wiśle i Narwi (NKDMaz. 3 nr 149; SuprUzup. 139);

1377 książę Janusz I daje Sasinowi ze Smardzewa marszałkowi swego dworu cło książęce na rzece Narew w Zgierzu [dziś Zegrze] dla jego grodu [fortalicji] tamże (NKDMaz. 3 nr 190);

1377 książę Janusz I daje Dobrogostowi i Niemierzy oraz synom zmarłego Abrahama podkomorzego czerskiego prawo poboru cła na Wiśle dla utrzymania ich grodu [fortalicji] w Nowym Dworze, podobnie, jak mają cło na rzece Narwi z nadania księcia Siemowita III, a także wolny połów ryb w rzece Wiśle i Narwi w granicach ich dóbr (NKDMaz. 3 nr 196; PacUzup. 186; SuprUzup. 146-147);

1416 Dobrogost dziedzic z Okunina daje klasztorowi czerwińskiemu 1/2 rzeki Narwi naprzeciw Pomnichowa [dziś Pomiechowo], [poczynając] od wierzby w miejscu zwanym Topolno do granicy Góry, z wyjątkiem starych ostrowów (ADP perg. 166; MK 3, 111v; BOZ 70, 74);

1428 książę Janusz I sprzedaje przewóz przez rzekę Narew, z łąkami i rolami w dobrach Nieporęt od dawna należącymi do tego przewozu, Janowi Sokołowi ze Zgierza za 2 kopy groszy (PP 5 nr 758; Bł. 4, 178; MK 32, 175);

1432 rozgraniczenie dóbr Wieliszewo i Trutczyno opata czerwińskiego z dobrami szlacheckimi jest poprowadzone przez rozjemców środkiem koryta Narwi od miejsca Zagroby aż do granic dziedzictwa Dębe; wszystkie stare kępy prawej połowy rzeki przypadają dziedzicom dóbr Zgierz, ale kmiecie opata mają prawo na wszystkich kępach wypasać swoje bydło (AGAD perg. 6602; BOZ 70, 87);

1448 książę Bolesław IV nadaje Dobrogostowi z Nowego Dworu kasztelanowi warszawskiemu rzekę Wisłę z obu brzegami od miejsca, gdzie Narew wpływa do Wisły do granic Czosnowa wraz z wyspą Jeżeniec oraz rzekę Narew od jej ujścia do granic Pomnichowa wraz z wyspą Wisielec; zastrzega, że jeśli Dobrogost nie pozostawi potomka męskiego, nadanie powróci do dóbr książęcych (MK 4, 82-82v);

1484 książę Bolesław V sprzedaje dobra Nieporęt wraz z przyległym brzegiem rzekę Narew Michałowi archidiakonowi płockiemu i Wawrzyńcowi dworzaninowi książęcemu, braciom z Prażmowa za 2000 florenów węgierskich; rzeka Narew rozgranicza dobra Nieporęt i Zgierz (MK 9, 164);

1491 granica Wieliszewa z Zagrobami idzie od rzeki Narwi aż do węgła granicy Nieporętu na brzegu rzeki Narwi; granice Wieliszewa ze Zgierzem mają być odnowione; wg starców dawna rzeka Narew z rozkazu pana Stromiły [ze Zgierza] została zatamowana dla budowy stawu, a rzeka została skierowana na brzeg opata w stronę Wieliszewa (BOZ 70, 216);

1506 ugoda o wytyczenie granic między Okuninem należącym do braci Stanisława i Bolesty a Pomnichowem należącym do opactwa czerwińskiego; wyspa z łożyskiem, gdzie dawniej płynęła rzeka Narew, naprzeciw łąk Okunina oraz połowa łożyska naprzeciw Pomnichowa, gdzie płynie rzeka Wkra, będą należeć do opactwa (BOZ 71, 232);

1518 Bolesta Chyliński z Okunina z żoną Barbarą z Prus sprzedaje część Okunino z obu brzegami rzeki Narwi i jeziorem Mikołajowi synowi doktora Jana z Reguł (MK 32, 18v);

1519 Anna córka zmarłego Andrzeja Chylińskiego z Okunina sprzedaje działy w Okunino i Woli Okuńskiej wraz ostrowami Pawłowi Pniewskiemu z Krzyszczek skarbnikowi zakroczymskiemu (MK 32, 48v);

1520 książęta Stanisław i Janusz III uwalniają od opłat cła wodnego i mostowego tratwy, statki i towary opactwa czerwińskiego spławiane Wisłą, Narwią i Bugiem w stronę Czerwińska i Gdańska (Zakr. 20, 513);

1520 Jan z Jordanowic z żoną Małgorzatą sprzedaje Kikoły [ziemia zakroczymska] z obu brzegami rzeki Narew braciom z Modzel (MK 32, 65v);

1525 książę Janusz III uwalnia od wszelkich ceł wodnych i opłat mostowego tratwy, statki i towary opactwa czerwińskiego spławiane Narwią, Wisłą i Bugiem do Czerwińska, Torunia i Gdańska (MK 41, 41);

1783 granica na Narwi poniżej ujścia Bugu między ziemią warszawską a ziemią zakroczymską (PerthéesMaz.);

XIX w. rzeka Narew, prawy dopływ Wisły, w dolnym biegu przyjmuje lewobrzeżne dopływy Bug, Rządza, Długa, niesie wody barwy ciemnosinej (SG 6, 907-909).




 

OLSZEWNICA (1421 Olschewnicza, 1447 Olschevnycza, 1449 Olesznycza!) 10 km na E od Nowego Dworu, dziś Olszewnica Stara.

1.

1444 n. districtus warszawski (MK 3, 296);

1464 [parafia Chotomów], → p. 5;

1526 powiat warszawski (ASK I 27, 452v);

1580 parafia Okunino (ŹD 258);

XVI-XIX w. parafia Chotomów (Vis. 1694; AHPMaz. 2, 200).

3.

Własność szlachecka

[1421] Dobrogost z Nowego Dworu w podziale dóbr z bratem Abrahamem dostaje Nowy Dwór, Suchocin, Krobino, Olszewnicę, Koprzywnicę [Pokrzywnica], Olbrachcice, Wypychy [Niestępowo] i Mały Lubiel (MK 3, 72v);

1444 strenuus (rycerz pasowany) Dobrogost z Nowego Dworu kasztelan warszawski sprzedaje z prawem odkupu Abrahamowi z Gnatowic stolnikowi soch. wsie Krobino i Olszewnicę, tj. 4 włóki z 2 rączkami miodu za 360 florenenów węgierskich (MK 3, 296);

1447 tenże Dobrogost sprzedaje Janowi Lisowskiemu kanonik warszawski 4 grzywny groszy krakowskich rocznego czynszu z Olszewnicy z prawem odkupu za 40 kóp groszy; po śmierci Jana czynsz ma przejść na kapitułę warszawską (MK 4, 40v-41);

1449 tenże Jan z Lisowa kanonik warszawski, pleban w Ostrołęce [ziemia czerwińska] darowuje w/w czynsz z Olszewnicy kapitule warszawskiej (MK 4, 145);

1464 → p. 5;

1470 Barta [?] córka Michała z Lasotek podkomorzego i starosty łęczyckiego, wdowa po Abrahamie z Nowego Dworu występuje w sprawie o dobra Nowy Dwór, Suchocin, Olszewnica, Krobino, Trzciana (Warsz. 4, 388);

1478 prac. Jakub z Olszewnicy (Ep. 13, 144v);

1512 wwiązanie Dziersława Zaliwskiego stolnika czerskiego i kuchmistrza królewskiego w 1/2 dóbr Nowy Dwór, Suchocin, Olszewnica, Krobino, Trzciana (Warsz. 10, 1186);

1518 książęta Stanisław i Janusz III darowują Dziersławowi Zaliwskiemu kuchmistrzowi królewskiemu działy Mikołaja Nowodworskiego w Nowym Dworze, [Krobinie], Olszewnicy, Trzcianie, Pokrzywnicy, Piskorni, Lgniącej, Niestępowie, Łachach, Drozdach, Przetyczy, Ostrykole i Lubielskiej Woli oraz cła wodne na Wiśle i Narwi (MK 32, 16v);

1526 w Olszewnicy 13 1/2 włóki (ASK I 27, 452v);

1580 pobór od 8 włók (ŹD 258);

XIX w. Olszewnica Stara i Nowa mają ok. 52 włóki (SG 7, 508).

4.

1434 Szczepan wójt z Olszewnicy (TymSąd. 141);

1526 czynsz książęcy z 1 włóki po 9 groszy (ASK I 27, 452v).

5.

1464 Falisław pleban w Chotomowie pozywa Sędkę wdowę [po Dobrogoście z Nowego Dworu kasztelanie] warszawską o dziesięcinie z ról folwarku w Olszewnicy (Ep. 9, 112).

6.

1481 Maciej Szledzowycz z Olszewnicy,

1488 opatrzny Mikołaj Wyronka z Olszewnicy, przyjęci do prawa miejskiego Nowej Warszawy (PrzyjęciaNW nr 62, 207).

 

 

 

SUCHOCIN (1421 Suchoczino, 1422 Szuchoczino, 1503 Sanchoczino!, 1522 Sąkoczyn!, 1580 Suchocino) 5,5 km na ESE od Nowego Dworu.

1.

1466 districtus warszawski (Warsz. 4, 431);

1526 powiat warszawski (ASK I 27, 452);

1580 parafia Okunino (ŹD 258).

2.

1486 naprzeciw Cząstkowa koło Suchocina leży ostrów na Wiśle, na którym są łąki, rośnie chmiel, jabłonie, grusze, dęby, wierzby, olchy, sosny, klony, brzosty, topole i jest drobna zwierzyna, zające, sarny, gęsi; ostrów zostaje odgraniczony od koło Suchocina kopcami, z których pierwszy wzniesiono pod górę na brzegu łachy, która wpływa z Wisły do tego ostrowa, drugi kopiec z drugiej strony, zaczynając od narożnika koło Suchocina i Okunino aż do końca ostrowa ku Skierdom, gdzie z powrotem [łacha] przechodzi w Wisłę (BOZ 70, 208).

3. Własność szlachecka

[1421] Dobrogost z Nowego Dworu w podziale dóbr z bratem Abrahamem dostaje Nowy Dwór, Suchocin, Krobino, Olszewnicę, Koprzywnicę [Pokrzywnica], Olbrachcice, Wypychy [Niestępowo] i Mały Lubiel (MK 3, 72v);

1422 szlachetny Mikołaj z Suchocina (Warsz. 1, 24);

1466 Abraham z Nowego Dworu zastawia Suchocin Dadźbogowi z Czosnowa w 24 kopach groszy (Warsz. 4, 431-433);

1470 Barta [?] córka Michała z Lasotek podkomorzego i starosty łęczyckiego, wdowa po Abrahamie z Nowego Dworu w procesie o dobra Nowy Dwór, Suchocin, Olszewnica, Krobino, Trzciana (Warsz. 4, 388);

1486 Rafał opat czerwiński zawiera ugodę ze Stanisławem z Nowego Dworu o granice między Cząstkowem opata a Suchocinem Stanisława, (BOZ 70, 208);

1488 [kmieć] Mikołaj z Suchocina (Ep. 11, 41v);

1488 uczciwy Piotr z Suchocina (Ep. 11, 55v);

1503 Abraham Nowodworski w imieniu swej żony Katarzyny i swego brata z Nowego Dworu oskarża Mikołaja z Mirowic dziekana płockiego o wysłanie czeladzi do Suchocina i napaść na dom oraz zranienie i uprowadzenie sługi Mikołaja do Dziekanowa (Ep. 16, 181);

1512 wwiązanie Dziersława Zaliwskiego stolnika czerskiego i kuchmistrza królewskiego w połowę dóbr Nowy Dwór, Suchocin, Olszewnica, Krobino, Trzciana (Warsz. 10, 1186);

1526 w Suchocinie 9 włók (ASK I 27, 452);

1580 własność Nowodworskich, pobór od 5 włók (ŹD 258);

XIX w. wieś ma 5 włók (SG 11, 534; Małc. 190).

4.

1526 czynsz książęcy z 1 włóki po 9 groszy (ASK I 27, 452).



 

 

 

TRZCIANA (1470 Trczyana, 1488 Trczana, 1518 Thrczianka) 6 km na ESE od Nowego Dworu, dziś Trzciany.

1.

[1470 powiat warszawski];

1488 parafia Nowy Dwór (Ep. 11, 41v).

3. Własność szlachecka

1470 Barta [?] córka Michała z Lasotek podkomorzego i starosty łęczyckiego, wdowa po Abrahamie z Nowego Dworu ma proces o dobra Nowy Dwór, Suchocin, Olszewnica, Krobino, Trzciana (Warsz. 4, 388);

1488 Mikołaj z Suchocina i Mikołaj z Trzciany winni dać po kamieniu wosku dla kościoła (Ep. 11, 41v);

1512 wwiązanie Dziersława Zaliwskiego stolnika czerskiego i kuchmistrza królewskiego w połowę dóbr Nowy Dwór, Suchocin, Olszewnica, Krobino, Trzciana (Warsz. 10, 1186);

1518 książęta Stanisław i Janusz III darowują Dziersławowi Zaliwskiemu kuchmistrzowi królewskiemu działy Mikołaja Nowodworskiego w Nowym Dworze, [Krobinie], Olszewnicy, Trzcianie, Pokrzywnicy, Piskorni, Lgniącej, Niestępowie, Łachach, Drozdach, Przetyczy, Ostrykole i Lubielskiej Woli oraz cła wodne na Wiśle i Narwi, które przypadły książętom po zabójstwie przez tegoż Mikołaja swej matki Katarzyny Nowodworskiej (MK 32, 16v);

1528 Trzciana ma 4 włóki (Małc. 190; prawdopodobnie pomyłka i dane dot. wsi Trzciana w parafii Radzymino);

XIX w. wieś Trzcianna ma 95 morgów [3 włóki] (Małc. 190); folwark 427 morgi [14 włóki] (SG 12, 544).

Uwaga: W XVI w. prawdopodobnie był to folwark, stąd nie odnotowywano go w rejestrach poborowych.
 

 

 

 

SKIERDY (1470 Skyerdi, 1471 Skyerdy) 7,5 km na SE od Nowego Dworu, wcześniej prawdopodobnie → Brześce.

1.

1526 districtus warszawski (ASK I 27, 452);

1580 parafia Okunino (ŹD 257).

2.

1471 rzeka Wisła płynąca naprzeciw Skierd należy w całości do opata i jego wsi Wieska (BOZ 70, 178-80);

1486 ostrów na Wiśle naprzeciw Cząstkowa opactwa czerwińskiego, oddzielony od Suchocina wodą zwaną Łacha, odgraniczony od Suchocina kopcami, zaczynając od narożnika Suchocina i Okunino aż do końca ostrowa ku Skierdom, gdzie [Łacha] przechodzi w Wisłę (BOZ 70, 208);

1584 Wisła → p. 3.

3. Własność szlachecka

1470 Jan z Skierd w konflikcie z opatem czerwińskim (MZH nr 327);

1471 Jan i Andrzej z Skierd, poręczając za matkę Jachnę i siostrę Katarzynę, zawierają ugodę z opatem czerwińskim; uznają, że nie mają praw do rzeki Wisły naprzeciw Skierd; opat zezwala im na połów ryb przy ich brzegu rzeki oraz pojenie bydła (MK 9, 4; BOZ 70, 178-80);

1488 Andrzej z Skierd powinien dać 2 kamienie wosku (Ep. 11, 60v);

1513 szlachetny Andrzej z Skierd (Warsz. 10, 869);

1526 w Skierdach 7 włók, z tego 1/2 włóki wzięto na folwark (ASK I 27, 452);

1563 Wacław Skierdowski syn Stanisława herbu Kościesza płaci pobór z Skierd (Wittyg 292; MH 9, 42);

1580 pobór od 1 włóki (ŹD 257);

1584 ugoda Jana i Serafina Skierdowskich z opatem i kapitułą czerwińską o użytkowanie Wisły pomiędzy Skierdami a dobrami Łomna (BOZ 71, 259-264);

XIX w. wieś Skierdy ma 293 morgi [ok. 10 włók] (SG 10, 672); wieś Skierdy ma 693 morgi [23 włóki] (Małc. 190).

4.

1526 czynsz po 6 groszy z 1 włóki (ASK I 27, 452).

 

 

 

 

 

 

Punkt 1 traktuje o przynależności terytorialnej danego obiektu. Dotyczy to informacji o przynależności do powiatu i parafii, ale także ziemi czy ewentualnie kasztelanii. Gdy przy dacie dodana zostaje litera n., oznacza to, że odpowiednia przynależność jest potem częściej poświadczana aż do końca interesującego nas okresu. W wypadku niejednoznacznej wymowy źródeł lub ich braku podajemy też, tak jak to było wcześniej stosowane w Słowniku województwa płockiego, przynależność parafialną na podstawie ustaleń Atlasu Historycznego Polski (AHPMaz.), miarodajnych w zasadzie dla drugiej połowy XVI w. Nie podajemy przynależności diecezjalnej danej miejscowości. Większość osad ziemi warszawskiej należała do diecezji poznańskiej, ale część północno-wschodnia (słabiej zasiedlona) - do płockiej. Granica diecezjalna biegła Wisłą, od której odrywała się nieco powyżej Warszawy i szła dalej równoleżnikowo, zostawiając po stronie poznańskiej Zerzeń i Długą, a po płockiej Kamion i Okuniewo. W diecezji płockiej leżały zatem miejscowości podległe parafiom Chotomów, Kamion, Klembów, Kobyłka, Nowy Dwór, Okuniewo, Okunino, Pustelnik, Radzymino, Stanisławów, Tarchomin, Wieliszewo, Wiśniewo, Zgierz. Notujemy także wzmianki o przynależności do "dystryktu" (districtus). Termin ten w późnośredniowiecznej łacinie polskiej oznaczał w zasadzie powiat sądowy, ale w praktyce kancelarii mazowieckich używany był długo w odniesieniu do dużo większej jednostki terytorialnej, odpowiadającej najpewniej dzielnicy książęcej, szerszej zatem nie tylko od powiatu, ale również od ziemi. Istotę i przemiany "dystryktu" warszawskiego (którym to pojęciem długo obejmowano także kształtujące się dopiero ziemie łomżyńską i nurską) dokładniej omawia odpowiednie hasło zamieszczone w Słowniku. W punkcie 1 odnotowywane są w miarę potrzeby również pierwsze wzmianki o miejskim charakterze danej osady.

 

Punkt 2 zbiera informacje na temat topografii danej osady, jej granic, a także dróg, młynów i obiektów fizjograficznych występujących na jej terenie.

 

Punkt 3, przeważnie najobszerniejszy w całym haśle, dotyczy spraw własnościowych. Zaczyna się zawsze krótkim określeniem rodzaju własności (książęca, szlachecka, duchowna). Następują potem informacje o stosunkach własnościowych, transakcjach majątkowych, imionach i nazwiskach właścicieli czy posiadaczy dóbr. Pamiętać trzeba, że dane o działalności tych ludzi znaleźć można także w punkcie 6. W punkcie 3 zebrane są też wiadomości o wszystkich mieszkańcach danej osady (także poddanych, chłopach lub mieszczanach). Tutaj wreszcie zawarte są informacje na temat areału i wielkości danej osady. Cały ten materiał jest podawany chronologicznie, zasadniczo bez prób rzeczowego porządkowania.

 

Punkt 4 gromadzi dane o prawie niemieckim, a więc przywileje lokacyjne, transakcje dotyczące sołectw i wójtostw, wzmianki o sołtysach lub wójtach, stawkach płaconego czynszu itp.

 

Punkt 5 dotyczy stosunków kościelnych, a więc zbiera informacje o kościołach czy kaplicach znajdujących się w danej osadzie, o ich uposażeniu, o powinnościach dziesięcinnych ludności, wzmianki o plebanach i innych duchownych.

 

Punkt 6 gromadzi wiadomości o ważniejszych wydarzeniach rozgrywających się w danym miejscu, a także o karierach i działalności publicznej ludzi pochodzących z omawianej osady, ale czynnych poza nią. Dotyczy to zarówno osób duchownych, jak i świeckich. Tu znajdą się więc informacje o godnościach kościelnych i urzędach świeckich piastowanych przez ludzi z danej miejscowości, a także o odbywaniu przez nich studiów uniwersyteckich lub o przyjęciu prawa miejskiego w Warszawie.

 

 

SYMBOLE DOKUMENTACYJNE

 

AAP - Archiwum Archidiecezjalne w Poznaniu

AC - Acta capitulorum nec non iudiciorum ecclesiasticorum selecta, wyd. B. Ulanowski, cz. 1-3, Kraków 1894-1908

ACapPloc. 50 - ADP, sygn. ACap. Ploc. 50: Excerpta varia de metrica ecclesie Plocensis per reverendum in Christo patrem dominum Erasmum episcopum Plocensem

ACapPloc. OM - ADP, poszyt bez sygn.: odpis księdza W. Mąkowskiego z akt kapituły katedralnej w Płocku, sporządzony w l. 1926-39

ACP 1 - Acta capitulorum Cracoviensis et Plocensis selecta (1438-1523, 1438-1525), wyd. B. Ulanowski, w: AKH, t. 6, Kraków 1891, s. 1-295

ACP 2 - Acta capituli Plocensis 1514-1577, wyd. B. Ulanowski, w: AKH 10, Kraków 1916, s. 129-305

ADP - Archiwum Diecezjalne w Płocku

AE - Acta episcopalia, zespół w AAP

AECPolt. - Materiały do dziejów kolegiaty pułtuskiej (1449-1601), wyd. B. Ulanowski i S. Zachorowski, w: AKH 10, Kraków 1916, s. 306-415

AECVars. - Acta ecclesiae collegiatae Varsoviensis, wyd. B. Ulanowski, w: AKP 6, Kraków 1897-1926, s. 1-90

AGAD - Archiwum Główne Akt Dawnych w Warszawie

AGZ - Akta grodzkie i ziemskie z czasów Rzeczypospolitej Polskiej z Archiwum tak zwanego Bernardyńskiego we Lwowie, t. 1-19, Lwów 1868-1906

AHPMaz. - Atlas historyczny Polski. Mazowsze w drugiej połowie XVI wieku, cz. 1 (mapa) i 2 (komentarz), Warszawa 1973

AKH - Archiwum Komisji Historycznej (Polskiej) Akademii Umiejętności

AKH 3 - Materiały do historyi prawa i heraldyki polskiej, wyd. B. Ulanowski, w: AKH 3, Kraków 1886, s. 271-471

AKP - Archiwum Komisji Prawniczej (Polskiej) Akademii Umiejętności

ASK I - AGAD, Archiwum Skarbu Koronnego, rejestry poborowe

AVPł. - księgi wizytacji diecezji płockiej, zespół w ADP

BCzart. - Biblioteka Książąt Czartoryskich w Krakowie

BernardyniArch. - H. E. Wyczawski, Katalog archiwum prowincji oo. Bernardynów w Krakowie, cz. 1: Dokumenty, „Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne” 3, 1961, z. 1-2, s. 25-102

Bijak - U. Bijak, Nazwy miejscowe południowej części dawnego województwa mazowieckiego, Kraków 2001

Biskup - M. Biskup, Z badań nad „Wielką Wojną” z Zakonem Krzyżackim, KH 66, 1959, s. 671-712

BJ - Biblioteka Jagiellońska w Krakowie

BJ 8057 IV - Odpisy, regesty i streszczenia dokumentów (w liczbie 242) z lat 1287-1449, zebrane przez Ignacego Zakrzewskiego, których wydania drukiem nie odszukano (stan z r. 1971)

BKórn. 194 - Biblioteka Kórnicka PAN w Kórniku, rps 194: Liber cancelariae Władysława Jagiełły

Bł. - AGAD, księgi ziemskie błońskie

BłDec. - AGAD, księgi ziemskie błońskie, seria II, decreta

BN - Biblioteka Narodowa w Warszawie

BOKrStraty - A. Wolff, Zniszczone dokumenty Biblioteki Ordynacji Krasińskich, w: Straty bibliotek i archiwów warszawskich w zakresie rękopiśmiennych źródeł historycznych, t. 3, Warszawa 1955, s. 177-318

Bon. - A. Boniecki, Herbarz polski, t. 1-16, Warszawa 1899-1913

BOss. 4874/I - Biblioteka Zakładu Narodowego im. Ossolińskich we Wrocławiu, rps 4874/I: Metrica ordinacionis presbyterorum et clericorum per reverendum olim patrem dominum Petrum [...] archidiaconum suffraganeum et canonicum Plocensem ab anno Domini 1515 usque ad 1530

BOZ - Biblioteka Ordynacji Zamoyskich, dział w BN

BOZ 70 - BN, rps BOZ 70: Diversorum privilegiorum monasterii Czervinscensis ab anno 1155 ad annum 1746 copiae

BOZ 71 - BN, rps BOZ 71: Privilegiorum super scultetis, advocatis, molendina, granaria [!] etc. per abbates ordinis canonicorum regularium Czerwenensis, tum transactionum diversarum bona ejusdem spectantium et quarumdam bullarum ac privilegiorum per duces Masoviae Stanislaum et Janussium aliosque principes ab anno 1326 ad annum 1741 datorum copiae

BOZ 72 - BN, rps BOZ 72: Acta capitulorum generalium per abbates ordinis canonico[rum] reg[ularium] monasterii Czerwenensis celebratorum annis 1471-1529

BOZ 96 - BN, rps BOZ 96: Regestrum privilegiorum, immunitatum et causarum monasterii Czervenensis canonicorum regularium

BulPol. - Bullarium Poloniae, t. 1-7 wyd. I. Sułkowska-Kuraś, S. Kuraś, t. 1: do 1341 r., Rzym 1982; t. 2: 1342-1378, Rzym 1985, t. 3: 1378-1417, Rzym-Lublin 1988; t. 4: 1417-1431, we współpracy z H. Wajsem, Rzym-Lublin 1992; t. 5: 1431-1449, we współpracy z M. Kowalczyk, A. Wajs i H. Wajsem, Rzym-Lublin 1995; t. 6: 1449-1464, we współpracy z P. Sczanieckim OSB i M. Kowalczyk, Rzym-Lublin 1998; t. 7: 1464-1471, we współpracy z J. Smołuchą i P. Stanką, Rzym-Lublin 2006

CP - Capitulum Posnaniense, zespół w AAP

Czer. - Księga ziemi czerskiej 1404-1425, wyd. J. T. Lubomirski, Warszawa 1879

Dawne Łomianki - E. Pustoła-Kozłowska, M. Konopka, K. Pacuski, P. Urbaniak, Dawne Łomianki. Historia, ludzie, zabytki, Łomianki 2005

DKM - Dokumenty kujawskie i mazowieckie przeważnie z XIII w., wyd. B. Ulanowski, w: AKH 4, Kraków 1888, s. 111-531

Enc. Warszawy - Encyklopedia Warszawy, wyd. 2 rozszerzone, Warszawa 1994

Ep. - Acta Episcopalia, zespół w ADP (cytowane wg dawnych sygnatur)

GąsNot. - A. Gąsiorowski, Notariusze publiczni w Wielkopolsce schyłku wieków średnich. Katalog admisji w Gnieźnie i w Poznaniu 1420-1500, Poznań 1993

Gilly-Cron - [Königliche grosse topographische Vermessungs Karte], opr. David Gilly, Cron, Langner, skala 1:50000, 1793-1800; or.: Staatsbibliothek Preussischer Kulturbesitz zu Berlin, klisze i odbitki fotograficzne w zbiorach Pracowni Atlasu Historycznego Polski Instytutu Historii PAN w Warszawie

GrabDyn. - J. Grabowski, Dynastia Piastów mazowieckich. Studia nad dziejami politycznymi Mazowsza, intytulacją i genealogią książąt, Kraków 2012

InWłocł. - Inwentarz dóbr stołowych biskupstwa włocławskiego z roku 1582, wyd. L. Żytkowicz, Toruń 1953

Iura - Iura Masoviae terrestria, opr. J. Sawicki, t. 1-3, Warszawa 1972-1974

Kapica - Herbarz Ignacego Kapicy-Milewskiego (dopełnienie Niesieckiego), wyd. Z. Gloger, Kraków 1870

Kart. AHPMaz. - kartoteka informacji z XVI w. i materiały pomocnicze w zbiorach Pracowni Atlasu Historycznego Polski, IH PAN w Warszawie

KBR - Katalog Biblioteki Raczyńskich w Poznaniu, t. 1, Poznań 1885

KH - „Kwartalnik Historyczny”

Knap.mps - W. Knapiński, Notaty do historii kościołów diecezji warszawskiej z archiwum Konsystorza Warszawskiego, mps sporządzony przez Z. Boczkowską, powielony ok. 1949; egz. przechowywany w Archiwum Archidiecezjalnym w Warszawie

Knap.rps - BJ, sygn. 6945 II, 6946 II, 6951 III: notaty i odpisy księdza W. Knapińskiego z Archiwum Konsystorskiego Warszawskiego (zniszczonego podczas II wojny światowej), sporządzone w II poł. XIX w.; mikrofilm w BN

KnapWar. - W. Knapiński, Notaty do historii kościołów warszawskich (Materiały do Dziejów Sztuki i Kultury Państwowy Instytut Historii Sztuki, nr 6), Warszawa 1949, mps powielony

Koch. - Codex diplomaticus et commemorationum Masoviae generalis, t. 1, wyd. J. K. Kochanowski, Warszawa 1919

KProm. - Najstarsza księga promocji Wydziału Sztuk Uniwersytetu Krakowskiego z lat 1402-1541, wyd. A. Gąsiorowski, T. Jurek, I. Skierska, Warszawa 2011

Kunkel - R. Kunkel, Architektura gotycka na Mazowszu, Warszawa 2006

Kwiat. - W. Kwiatkowski, Powstanie kapituły św. Jana przy zamku xx. mazowieckich w Warszawie, Warszawa 1938

Lalik - T. Lalik, Piaseczno w dawnej Polsce - XV-XVIII w. Przemiany struktury społeczno-gospodarczej, w: Studia i materiały do dziejów Piaseczna i powiatu piaseczyńskiego, Warszawa 1973, s. 9-168

LBPosn. - Liber beneficiorum dioecesis Posnaniensis anni 1510. Księga uposażenia diecezji poznańskiej z r. 1510, wyd. J. Nowacki, Poznań 1950

LM 1565 - Lustracje województwa mazowieckiego 1565, cz. I-II, wyd. I. Gieysztorowa i A. Żaboklicka, Warszawa 1967-1971

LM 1617-1620 - Lustracje województwa mazowieckiego XVII wieku, cz. 1: 1617-1620, wyd. A. Wawrzyńczyk, Wrocław 1968

LM 1660-1661 - Lustracje województwa mazowieckiego XVII wieku, cz. 2: 1660-1661, wyd. A. Wawrzyńczyk, Warszawa 1989

Lub. - Kodeks dyplomatyczny księstwa mazowieckiego, wyd. J. T. Lubomirski, Warszawa 1863

ŁawWN - Księga ławnicza miasta Nowej Warszawy, t. 1: 1416-1485, wyd. A. Wolff, Wrocław 1960

ŁOp. - J. Łukaszewicz, Krótki opis historyczny kościołów parochialnych... w dawnej diecezji poznańskiej, t. 1-3, Poznań 1858-1863

Małc. - W. Małcużyński, Rozwój terytorialny miasta Warszawy, Warszawa 1900

Mapa Kwat. - Mapa Kwatermistrzostwa Wojsk Polskich, stan ok. 1830 r. (skala 1:126000)

Mat. 8 - Materiały do dziejów ziemi płockiej. Z archiwaliów diecezjalnych płockich XVIII w., t. 8: Dekanat radzymiński i stanisławowski: Ziemia warszawska, wyd. M. M. Grzybowski, Płock 1996

MH - „Miesięcznik Heraldyczny”

MH 9 - Rekognicjarz poborowy ziemi warszawskiej z 1563 r., wyd. S. Dziadulewicz, MH 9, 1930, z. 1, s. 6-8; z. 2, s. 28-29; z. 3, s. 38-44

MH 11 - Rekognicjarz poborowy z księgi N^o 46, wyd. S. Dziadulewicz, MH 11, 1932, z. 9, s. 166-171; z. 10, s. 183-191

Miasta pol. - Miasta polskie w Tysiącleciu, t. 1-2, oprac. zbiorowe z udziałem A. Gieysztora i S. Herbsta, Wrocław 1965-1967

MK - Metryka Koronna, zespół w AGAD

MPH - Monumenta Poloniae Historica, t. 1-6, Lwów 1864-1893

MPHn. - Monumenta Poloniae Historica, nova series

MS - Matricularum Regni Poloniae summaria, t. 1-4, 5/1, wyd. T. Wierzbowski, Warszawa 1905-1919; t. 5/2, wyd. J. Płocha, A. Rybarski, I. Sułkowska, Warszawa 1961

MTop. (z datą) - Mapy topograficzne Wojskowego Instytutu Geograficznego, skala 1:100000

MUK 1 - Metryka Uniwersytetu Krakowskiego z lat 1400-1508, t. 1-2, wyd. A. Gąsiorowski, T. Jurek, I. Skierska przy współpracy R. Grzesika, Kraków 2004

MUK 2 - Metryka czyli album Uniwersytetu Krakowskiego z lat 1509-1551, wyd. A. Gąsiorowski, T. Jurek, I. Skierska przy współpracy R. Grzesika, Warszawa 2010

MZH - Mazowieckie zapiski herbowe z XV i XVI w., wyd. A. Wolff, Kraków 1937

NKDMaz. - Nowy kodeks dyplomatyczny Mazowsza, t. 2: 1248-1355, wyd. I. Sułkowska-Kuraś, S. Kuraś we współpracy z K. Pacuskim, H. Wajsem, Warszawa 1989; t. 3: 1356-1381, wyd. I. Sułkowska-Kuraś, S. Kuraś we współpracy z J. Piętką, Warszawa 2000

NowDzieje - J. Nowacki, Dzieje archidiecezji poznańskiej, t. 1-2, Poznań 1959-1964

NowND - J. Nowacki, Nieznane dokumenty z XIII w., „Nasza Przeszłość” 4, 1948, s. 279-294

Nowowiejski - A. J. Nowowiejski, Płock. Monografia historyczna, wyd. 2, Płock 1930

OBA - Ordensbriefarchiv, zespół w Geheimes Staatsarchiv Preußischer Kulturbesitz, Berlin-Dahlem

PacMożn. - K. Pacuski, Możnowładztwo i rycerstwo ziemi gostynińskiej w XIV i XV wieku. Studium z dziejów osadnictwa i elity władzy na Mazowszu średniowiecznym, Warszawa 2009

PacPuszcza - K. Pacuski, Puszcza Kampinoska w średniowieczu i na początku czasów nowożytnych (do 1526 r.), w: Kampinoski Park Narodowy, t. 3: Dzieje Puszczy Kampinowskiej i okolic, cz. 1, red. P. Matusak, Izabelin 2005, s. 173-224

PacSpis - Spis urzędników ziemskich mazowieckich XIV-XV wieku, opr. K. Pacuski, mps w Pracowni Słownika Historyczno-Geograficznego Instytutu Historii PAN w Poznaniu

PacUzup. - K. Pacuski, Uzupełnienia i sprostowania do „Nowego Kodeksu dyplomatycznego Mazowsza”, część III: dokumenty z lat 1356-1381, „Studia Źródłoznawcze” 40, 2002, s. 167-200

Papr. - B. Paprocki, Herby rycerstwa polskiego, wyd. 1: 1584, wyd. K. J. Turowski, Kraków 1858

Paw. - A. Pawiński, O pojednaniu w zabójstwie według dawnego prawa polskiego, „Biblioteka Umiejętności Prawnych”, seria 4, nr 59, Dodatki, Warszawa 1884, s. 75-123

PerthéesMaz. - Mappa szczegulna woiewodztwa mazowieckiego... przez Karola de Perthées, Warszawa 1783 (1:225000), or. spłonął w czasie II wojny światowej, klisze szklane przechowywane w Pracowni Atlasu Historycznego Polski, IH PAN w Warszawie

PerthéesOkolica - Karol de Perthées, Okolica Warszawy w diametrze piąciu mil, ryt. P. F. Tardieu, oprac. 1787, druk 1789 (1:225000)

Piber - M. Piber, Służew średniowieczny. Dzieje parafii i wsi Służew w ziemi warszawskiej, Warszawa 2001

PH - „Przegląd Historyczny”

Płoń. - Księga ziemska płońska 1400-1417, wyd. M. Handelsman, Warszawa 1920

PP - Pomniki prawa wydawane przez Warszawskie Archiwum Główne

PP 3 - Księgi ławnicze miasta Starej Warszawy z XV wieku, t. 1: Księga N^o525 z lat 1427-1453, wyd. S. Ehrenkreutz (PP t. 3), Warszawa 1916

PP 5 - Metryka Księstwa Mazowieckiego z XV-XVI wieku, t. 1: Księga oznaczona N^o 333 z lat 1417-1429, wyd. A. Włodarski (PP t. 5), Warszawa 1918

PP 6 - Metryka Księstwa Mazowieckiego z XV-XVI wieku, t. 2: Księga oznaczona N^o 334 z lat 1429-1433, wyd. A. Włodarski (PP t. 6), Warszawa 1930

PrzyjęciaNW - E. Koczorowska-Pielińska, Przyjęcia do prawa miejskiego miasta Nowej Warszawy w latach 1477-1525¸ „Rocznik Warszawski” 9, 1969, s. 261-295

PrzyjęciaSW - Album civium civitatis Antiquae Varsoviae. Księga przyjęć do prawa miejskiego Starej Warszawy 1506-1586, opr. A. Bartoszewicz, Warszawa 2000

PSB - Polski słownik biograficzny, t. 1-, 1935-

PułtTest. - AGAD, Pułtuskie Testamenta

RadWS - Księga radziecka miasta Starej Warszawy, t. 1: 1447-1527, wyd. A. Wolff, Warszawa 1963

Radzimiński - A. Radzimiński, Prałaci i kanonicy kapituły katedralnej płockiej w XIV i I poł. XV w. Studium prozopograficzne, t. 1-2, Toruń 1991-1993

RAW - Rocznik archidiecezji warszawskiej 1958, opr. W. Malej, Warszawa 1958

RegDiec. - Regestr diecezjów Franciszka Czaykowskiego czyli właściciele ziemscy w Koronie 1783-1784, wyd. S. Górzyński, K. Chłapowski, Warszawa 2006

RegTheut. - Regesta historico-diplomatica Ordinis S. Mariae Theutonicorum 1198-1525, opr. E. Joachim, wyd. W. Hubatsch, cz. 1: Regesten zum Ordensbriefarchiv, t. 1-3, Göttingen 1948-1973

RejArchid. - A. Dunin-Wąsowicz, Rejestr poboru od duchowieństwa archidiakonatu warszawskiego w 1561 r., „Studia Warszawskie” 24, 1977, s. 103-132

RotyWar. - Nieznane średniowieczne roty przysiąg wareckie z lat 1419-1480, wyd. F. Piekosiński, w: AKP t. 8, cz. 1, Kraków 1907, s. 43-59

RThel. - Regestra thelonei aquatici Wladislaviensis saeculi XVI, wyd. S. Kutrzeba i F. Duda, Kraków 1915

RutkKred. - A. Rutkowski, Warszawski rynek kredytowy (zasięg i charakterystyka), „Studia Warszawskie” 19, 1975, s. 67-81

Rybus - Regesty wybranych zapisek z akt działalności arcybiskupów gnieźnieńskich, wyd. H. Rybus, „Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne” 3, 1961, z. 1-2, s. 111-404

Rymut - Nazwy miejscowe Polski. Historia - pochodzenie - zmiany, t. 1-8, red. K. Rymut, Kraków 1996-2007

SalinaDok. - A. Salina, Dokument Janusza Starszego z 5 sierpnia 1409 r. na tle innych dyplomów księcia dla kapituły pw. św. Jana Chrzciciela w Warszawie, PH 102, 2011, s. 481-492

SalinaPol. - A. Salina, Polityka książąt mazowieckich wobec władz Kościoła od początku XIV wieku do 1526 roku, Poznań 2011

Senk. - J. Senkowski, Skarbowość Mazowsza od końca XIV wieku do 1526 roku, Warszawa 1965

Sęczys - Szlachta wylegitymowana w Królestwie Polskim w latach 1836-1861, opr. E. Sęczys, Warszawa 2000

SG - Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, red. F. Sulimierski, B. Chlebowski i W. Walewski, t. 1-15, Warszawa 1880-1902

SHGPłoc. - Słownik historyczno-geograficzny województwa płockiego w średniowieczu, opr. A. Borkiewicz-Celińska, z. 1-4, Wrocław 1980 - Warszawa 2000

SHGPozn. - Słownik historyczno-geograficzny województwa poznańskiego w średniowieczu, cz. I-V, Wrocław 1982 - Poznań 2011

SHGWysz. - Słownik historyczno-geograficzny ziemi wyszogrodzkiej w średniowieczu, opr. A. Wolff i A. Borkiewicz-Celińska, Wrocław 1971

Skorowidz - Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej, t. 1: M. st. Warszawa, województwo warszawskie, Warszawa 1925 (GUS, na podstawie wyników spisu ludności z 1921 r.)

Sobol - B. Sobol, Sejm i sejmiki ziemskie na Mazowszu książęcym, Warszawa 1968

Sobol.mps - B. Sobol, Ustawodawstwo mazowieckie XIV-XVI wieku, Warszawa 1962, mps rozprawy doktorskiej w Bibliotece IH PAN w Warszawie

Sowina - U. Sowina, K. Pacuski, Testamenty mieszczan krakowskich jako źródła do badań nad stronami rodzinnymi imigrantów w krakowskiej elicie władzy (przykład Jana z Reguł na Mazowszu), w: Elita władzy miasta Krakowa i jej związki z miastami Europy w średniowieczu i epoce nowożytnej (do połowy XVII wieku), Kraków 2011, s. 433-446

SPPP - Starodawne prawa polskiego pomniki

SPPP 2 - Z ksiąg rękopiśmiennych dotąd nieużytych główniej zaś z ksiąg dawnych sądowych ziemskich i grodzkich ziemi krakowskiej, wyd. A. Z. Helcel (SPPP t. 2), Kraków 1870

SPPP 6 - Decreta in iudiciis regalibus tempore Sigismundi I. Regis Poloniae a. 1507-1531 Cracoviae celebratis lata ex actis originalibus in archivo regni Galiciae Cracoviensi asservatis, wyd. M. Bobrzyński (SPPP t. 6), Kraków 1881

SPPP 7/2 - Inscriptiones clenodiales ex libris iudicialibus palatinatus Cracoviensis, wyd. B. Ulanowski (SPPP t. 7, z. 2), Kraków 1885

SPPP 8 - Najdawniejsze księgi sądowe krakowskie, wyd. B. Ulanowski (SPPP t. 8), Kraków 1884-1886

SuprMaz. - A. Supruniuk, Mazowsze Siemowitów (1341-1442). Dzieje polityczne i struktury władzy, Warszawa 2010

SuprOtocz. - A. Supruniuk, Otoczenie księcia mazowieckiego Siemowita IV (1374-1426). Studium o elicie politycznej Mazowsza na przełomie XIV i XV w., Warszawa 1998

SuprUzup. - A. Supruniuk, Uzupełnienia i uwagi do „Nowego Kodeksu dyplomatycznego Mazowsza”, część III: dokumenty z lat 1356-1381, „Studia Źródłoznawcze” 40, 2002, s. 107-165

Tab. 1827 - Tabella miast, wsi, osad Królestwa Polskiego, t. 1-2, Warszawa 1827

Tarcz. - AGAD, księgi ziemskie tarczyńskie

TarDym. - Taryfa dymów z lat 1789, 1790, rps w Pracowni Atlasu Historycznego Polski, IH PAN w Warszawie; wykonany przez K. Buczka odpis z rejestrów podymnego przechowywanych w AGAD, spalonych podczas II wojny światowej; rps, sporządzony przed 1939 r., obejmuje niemal całość ziem Mazowsza, z podziałem na powiaty, a w ich ramach na parafie

TKap. - AGAD, Teki Kapicy (Kapicjana)

TymProc. - K. Tymieniecki, Procesy twórcze formowania się społeczeństwa polskiego w wiekach średnich, Warszawa 1921

TymSąd. - K. Tymieniecki, Sądownictwo w sprawach kmiecych a ustalanie się stanów na Mazowszu pod koniec wieków średnich, Poznań 1922

Vis. 1603 - AAP, sygn. AV 1: Visitatio generalis omnium ecclesiarum maxime vero parochialium per decanatus rurales in toto archidiaconatu Varsoviensi; mikrofilm nr 68 w Bibliotece IH PAN w Warszawie

Vis. 1694 - ADP, nr 47: Acta visitationis generalis in dioecesi Plocensi 1693-1697 [dek. nurski], wypisy w Kart. AHPMaz.

Warsz. - AGAD, księgi grodzkie i ziemskie warszawskie

WarszDis. - AGAD, księgi ziemskie i grodzkie warszawskie, fragmenty dissoluta

Wierzb. - Przywileje królewskiego miasta stołecznego Starej Warszawy, wyd. T. Wierzbowski, Warszawa 1913

Wilska - M. Wilska, Mazowieckie środowisko dworskie Janusza Starszego. Studium społeczne, Warszawa 2012

Wittyg - W. Wittyg, Nieznana szlachta polska i jej herby, Kraków 1908

WolffNazwy - A. Wolff, E. Rzetelska-Feleszko, Mazowieckie nazwy terenowe do końca XVI w., Warszawa 1982

WolffStudia - A. Wolff, Studia nad urzędnikami mazowieckimi 1370-1526, Wrocław 1962

WolffZamek - Źródła do dziejów Zamku Warszawskiego z lat 1313-1549, wyd. A. Wolff, „Rocznik Warszawski” 15, 1979, s. 7-83

Wp. - Kodeks dyplomatyczny Wielkopolski, t. 1-4, [wyd. I. Zakrzewski], Poznań 1877-1881; t. 5, wyd. F. Piekosiński, Poznań 1908; t. 6, wyd. A. Gąsiorowski i H. Kowalewicz, Warszawa 1982; t. 7, wyd. A. Gąsiorowski i R. Walczak, Warszawa 1985; t. 8-10, wyd. A. Gąsiorowski i T. Jasiński, Warszawa 1989, 1990, Poznań 1993; t. 11, wyd. A. Gąsiorowski, T. Jasiński, T. Jurek, I. Skierska, Poznań 1999

Wysz. - AGAD, księgi sądowe wyszogrodzkie

Zakr. - AGAD, księgi zakroczymskie ziemskie wieczyste relacje

Zakr. I - Księga zakroczymska pierwsza 1423-1427, wyd. A. Rybarski, Warszawa 1920

Zakr. II - Księga zakroczymska druga 1434-1437, wyd. K. Tymieniecki, Warszawa 1920

ZakrG. - AGAD, księgi zakroczymskie grodzkie wieczyste

ZapHerb. - Zapiski herbowe z dawnych ksiąg ziemskich przechowywanych w archiwach radomskiem i warszawskiem, zebrał K. Potkański, w: AKH 3, Kraków 1886, s. 119-151

ZDM - Zbiór dokumentów małopolskich, t. 1-3, wyd. S. Kuraś, t. 4-8, wyd. I. Sułkowska-Kuraś i S. Kuraś, Wrocław 1962-1975

ZDPł. - Zbiór dokumentów i listów miasta Płocka, t. 1-2, wyd. S. M. Szacherska, Warszawa 1975-1987

ZHerMaz. - Nieznane zapiski heraldyczne. Zapiski mazowieckie XV-XVI w., wyd. Z. Wdowiszewski, „Rocznik Polskiego Towarzystwa Heraldycznego we Lwowie” 8, 1926-1927 (wyd. 1928), s. 149-162

ZR - Zapiski i roty polskie XV-XVI wieku z ksiąg sądowych ziemi warszawskiej, opr. W. Kuraszkiewicz i A. Wolff, Kraków 1950

ŹD - A. Pawiński, Polska XVI wieku pod względem geograficzno-statystycznym, t. 5: Mazowsze (Źródła dziejowe t. 16), Warszawa 1892

Źródła - Dzieje Mazowsza i Warszawy. Wybór źródeł, opr. J. Kazimierski, R. Kołodziejczyk, Warszawa 1973